Ένα από τα highlights του -ανιαρού κατά τα άλλα- debate ήταν η παρουσία του προέδρου της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκου Βελόπουλου, όπου σε ένα ρεσιτάλ λαϊκισμού και απροκάλυπτων ψεμάτων, παρουσίασε δύο φωτογραφίες που απεικόνιζαν δήθεν ως… ινδιάνα και… γκέισα την Παναγία σε σχολικό βιβλίο της τρίτης δημοτικού, λέγοντας:

“Αυτό δεν είναι πρόστυχο; Δεν είναι χριστιανοφοβία; Γιατί δεν το καταγγέλει κανείς από εσάς;”.

Οι φωτογραφίες που παρουσίασε υπάρχουν, πράγματι, σε βιβλίο θρησκευτικών του δημοτικού, ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο τις πλαισίωσε ήταν παραπλανητικός.

Στο βιβλίο μαθητή των θρησκευτικών της Γ’ Δημοτικού “Ο Κόσμος της Θρησκείας και της Πίστης: Ανακαλύπτουµε εικόνες, πρόσωπα και ιστορίες”, μεταξύ των σελίδων 55-58, υπάρχουν πράγματι οι εικόνες αυτές. Στην υποπαράγραφο “Παραστάσεις της Γέννησης στην τέχνη” (σελ. 55-6) εικονίζονται διάφορες αναπαραστάσεις της γέννησης του Ιησού από “την τέχνη του κόσμου”, όπως αναφέρεται και στο κείμενο.

Στην επόμενη ενότητα “Η γιορτή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς” (σελ. 57-8) παρατίθενται κείμενα από την ελληνική και ξένη λογοτεχνία τα οποία συνοδεύουν εικόνες της Παναγίας με τον Ιησού.

Οι παραπάνω εικόνες συγκαταλέγονται μεταξύ των διαφόρων αναπαραστάσεων της Παναγίας και του Ιησού σε διάφορες γωνιές του κόσμου, φιλοτεχνημένες με την εκάστοτε τοπική τεχνοτροπία.

Όπως όμως αναφέρουν τα Ελληνικά Hoaxes, πουθενά μέσα στο βιβλίο δεν αναγράφεται πως απεικονίζεται μια γκέισα ή πόσο μάλλον η Παναγία ως “γκέισα”. Πρόκειται, απλούστατα, για μια καλλιτεχνική απεικόνιση ιαπωνικής τεχνοτροπίας, με την Θεοτόκο να παρουσιάζεται ως Γιαπωνέζα.

Όπως αναφέρει και στην “Καθημερινή” ο κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών:

“Ο Ιερός Φώτιος, πατριάρχης και σημαντική προσωπικότητα που έζησε τον 9ο αιώνα και έπαιξε ρόλο στην αναγέννηση των γραμμάτων, λέει τα εξής: “Οι Ελληνες νομίζουν ότι ο Χριστός φάνηκε όμοιος με αυτούς στη Γη. Οι Ρωμαίοι το ίδιο. Οι Ινδοί το ίδιο. Το ίδιο επίσης νομίζουν και οι Αιθίοπες. Αρα πολύ νωρίς το Βυζάντιο ήξερε ότι η πίστη έπρεπε να σαρκωθεί στις διαφορετικές γλώσσες και πολιτισμούς.

Συνεπώς, είναι μακρά παράδοση της Ορθοδοξίας να χρησιμοποιεί τα ήθη, τα έθιμα και στοιχεία από τον πολιτισμό λαών, ώστε να εκφράσει τη νέα πίστη σε ένα λαό. Το ίδιο έγινε και στην εικονογραφία”. Παρόμοιες εικόνες υπάρχουν και σε άλλα βιβλία, δείχνοντας ότι ο Χριστός δεν ανήκει σε μία ράτσα, φυλή, αλλά σε όλο τον κόσμο”.

Η παραπλάνηση με τις γκέισες

Οι γκέισες (芸者) είναι μια κατηγορία Ιαπώνων καλλιτεχνών και διασκεδαστών που έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση και γνωρίζουν παραδοσιακές ιαπωνικές τέχνες, όπως ο χορός, η μουσική και το τραγούδι. Η εμφάνισή τους χαρακτηρίζεται από μακρύ κιμονό, παραδοσιακά χτενίσματα και μακιγιάζ oshiroi. Οι γκέισες διασκεδάζουν τον κόσμο σε πάρτι γνωστά ως ozashiki, συχνά για την ψυχαγωγία πλούσιων πελατών, καθώς και σε σκηνές και φεστιβάλ. Η πρώτη γυναίκα γκέισα εμφανίστηκε το 1751· παλαιότερα οι γκέισες ήταν άντρες καλλιτέχνες που ψυχαγωγούσαν τους καλεσμένους μέσα σε κέντρα διασκέδασης. Αργότερα, το επάγγελμα έγινε κυρίως γυναικοκρατούμενο. Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι γκέισες δεν είναι ιερόδουλες, παρά τη λανθασμένη αντίληψη από έχει δημιουργηθεί σε αρκετές κουλτούρες, κυρίως στο δυτικό κόσμο.

Στην Ιαπωνία, ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού – περίπου 1% – είναι χριστιανοί. Μέσα από το διαδίκτυο μπορέσαμε να βρούμε διάφορα έργα από Ιάπωνες καλλιτέχνες που να απεικονίζουν την Παναγία και τον Ιησού, όλα φιλοτεχνημένα με τις τοπικές τεχνοτροπίες (κάποια μάλιστα επάνω σε μετάξι). Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα μωσαϊκής τοιχογραφίας υπάρχει στην Εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Ισραήλ, δώρο Ιαπώνων καθολικών.

Υπάρχουν πάρα πολλές, ακόμα, εικόνες και έργα – παλαιότερα και νεότερα – που απεικονίζουν την Παναγία και τον Ιησού σε διάφορους πολιτισμούς και με διαφορετικά χαρακτηριστικά, που ταιριάζουν με τον εκάστοτε τοπικό πληθυσμό. Τέλος, υπάρχει και το παράδειγμα λειτουργίας σε εκκλησία της Ελληνορθόδοξης Επισκοπής της Μοζαμβίκης, με την “Παναγία τη Φωτοδότρια, τη Μοζαμβικάνα”, να έχει αποδοθεί στην εικόνα ως μαύρη.

Συμπερασματικά, οι δηλώσεις του κ. Βελόπουλου είναι ψευδείς. Η εικόνα που εμπεριέχεται στο βιβλίο θρησκευτικών του δημοτικού δεν απεικονίζει την Παναγία ως Γκέισα, αλλά πολύ απλά παρουσιάζει την Παναγία με παραδοσιακή ιαπωνική ένδυση.

Ανά τον κόσμο και σε διάφορους πολιτισμούς εντοπίζουμε παραδείγματα απεικόνισης του Ιησού και της Παναγίας με τα εκάστοτε τοπικά χαρακτηριστικά των πιστών. Η διαφορά στην τεχνοτροπία καθώς και τη μορφή των προσώπων παραπέμπει σε πρακτική που εντοπίζεται σε πολλές θρησκείες, στην απεικόνιση, δηλαδή, θείων προσώπων με διαφορετικά χαρακτηριστικά.