Η νέα έκθεση της Κομισιόν για τις προοπτικές του αγροδιατροφικού τομέα έως το 2035 λειτουργεί σαν καθρέφτης: δείχνει καθαρά πού αντέχει η ελληνική παραγωγή και πού κινδυνεύει να μείνει πίσω. Και, κυρίως, υπενθυμίζει ότι η επόμενη δεκαετία δεν θα κριθεί από τις επιδοτήσεις, αλλά από τις επιλογές. Τεχνολογία, νερό, εξωστρέφεια και κανόνες. Όλα μαζί.
Η Ελλάδα εξακολουθεί να διατηρεί ισχυρό αποτύπωμα σε κρίσιμα προϊόντα – ελαιόλαδο, επιτραπέζια ελιά, ροδάκινο, κρέας. Όμως το διεθνές περιβάλλον αλλάζει γρήγορα και δεν συγχωρεί καθυστερήσεις. Η κλιματική κρίση, ο αυξανόμενος ανταγωνισμός από τρίτες χώρες και η πίεση στο κόστος παραγωγής διαμορφώνουν ένα σκηνικό στο οποίο μόνο οι προσαρμοστικοί θα επιβιώσουν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ελαιόλαδο. Η Ισπανία και η Πορτογαλία επενδύουν συστηματικά σε υπερεντατικά, αρδευόμενα μοντέλα, εξασφαλίζοντας παραγωγή, σταθερότητα και ανταγωνιστικές τιμές. Αντίθετα, η Ελλάδα κινδυνεύει να δει την παραγωγή της να συρρικνώνεται, όχι από έλλειψη ποιότητας, αλλά από έλλειψη εκσυγχρονισμού. Το ζήτημα δεν είναι ιδεολογικό – είναι καθαρά οικονομικό: χωρίς διαχείριση υδάτων και αναδιάρθρωση καλλιεργειών, το «εθνικό προϊόν» χάνει έδαφος.
Την ίδια στιγμή, οι υψηλές τιμές έχουν αλλάξει τη συμπεριφορά των καταναλωτών. Το ελαιόλαδο πιέζεται από φθηνότερα υποκατάστατα και η κατά κεφαλήν κατανάλωση υποχωρεί. Αυτό μεταφράζεται σε ανάγκη για καλύτερη στόχευση των εξαγωγών και όχι σε αυτάρεσκες διαπιστώσεις περί «παραδοσιακής υπεροχής».
Από την αντοχή στην προσαρμογή
Στις επιτραπέζιες ελιές και στα φρούτα, η εικόνα είναι πιο σύνθετη. Η Ελλάδα παραμένει ισχυρός παίκτης, με σταθερή εξαγωγική θέση και αυξημένη εγχώρια κατανάλωση. Όμως ο ανταγωνισμός από Τουρκία, Αίγυπτο και Μαρόκο δεν είναι θεωρητικός – είναι ήδη εδώ, με χαμηλότερο κόστος και επιθετική εμπορική πολιτική. Το ίδιο ισχύει και για τα πορτοκάλια, όπου η Αίγυπτος και η Νότια Αφρική πιέζουν τις τιμές και τα μερίδια αγοράς.
Το ροδάκινο αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ελληνικής αντοχής. Παρά τη γενική πτώση της κατανάλωσης στην ΕΕ, η χώρα μας παραμένει κορυφαίος εξαγωγέας, ιδίως στα μεταποιημένα προϊόντα. Όμως και εδώ, η είσοδος νέων παικτών όπως η Χιλή δείχνει ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Στο μέτωπο της ντομάτας και του κρέατος, τα μηνύματα είναι πιο ανησυχητικά. Υποχώρηση παραγωγής, αυξημένες εισαγωγές και ο μόνιμος κίνδυνος ζωονόσων συνθέτουν ένα περιβάλλον υψηλού ρίσκου. Η αυτάρκεια δεν είναι σύνθημα, είναι στρατηγική ανάγκη.
Η μεγάλη εικόνα είναι σαφής: ο αγροδιατροφικός τομέας δεν καταρρέει, αλλά αλλάζει. Και εδώ η κυβερνητική πρόκληση είναι ξεκάθαρη: λιγότερη διαχείριση κρίσεων, περισσότερες δομικές παρεμβάσεις. Υποδομές νερού, κίνητρα για επενδύσεις, σύνδεση παραγωγής με εξαγωγές και πραγματική προστασία από αθέμιτο ανταγωνισμό. Όχι για να «κρατήσουμε τα μεγέθη», αλλά για να μην τα χάσουμε.
