Σε μια συγκυρία όπου η στεγαστική κρίση απειλεί να εξελιχθεί σε μόνιμη κοινωνική πληγή, η κυβέρνηση επιχειρεί να παρέμβει όχι με συνθήματα αλλά με εργαλεία αγοράς. Από το βήμα της Βουλής, λίγο πριν από την ψήφιση του Προϋπολογισμού, ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε ένα πακέτο έξι στοχευμένων μέτρων που επιχειρεί να «χτυπήσει» το πρόβλημα εκεί όπου πραγματικά πονά: στην έλλειψη προσφοράς κατοικιών και στη στρεβλή χρήση του υφιστάμενου αποθέματος.
Το μήνυμα ήταν σαφές: περισσότερα σπίτια στην αγορά, λιγότερα κλειστά ρολά, κανόνες εκεί όπου η τουριστική εκμετάλλευση εκτοξεύει τα ενοίκια και κίνητρα για επενδύσεις που δεν θα είναι ευκαιριακές, αλλά με ορίζοντα δεκαετίας. Η κυβέρνηση δείχνει να αντιλαμβάνεται ότι η στεγαστική πολιτική δεν λύνεται με ένα μέτρο, αλλά με συνδυασμό παρεμβάσεων σε φορολογία, πολεοδομία και κοινωνική στήριξη.
Κομβικό ρόλο στο πακέτο παίζει το γενναίο πρόγραμμα ανακαίνισης παλαιών και κλειστών ακινήτων, ύψους 400 εκατ. ευρώ, με επιδότηση έως και 90% της δαπάνης και ανώτατο ποσό τις 36.000 ευρώ. Πρόκειται για παρέμβαση που ενεργοποιεί αδρανές κεφάλαιο, δίνει δουλειά στον κατασκευαστικό κλάδο και, κυρίως, ρίχνει στην αγορά κατοικίες που σήμερα παραμένουν κλειστές λόγω κόστους αναβάθμισης.
Ιδιαίτερη πολιτική και κοινωνική σημασία έχει και η επιστροφή δύο ενοικίων ετησίως σε περίπου 50.000 εκπαιδευτικούς, νοσηλευτές και γιατρούς εκτός Αττικής και Θεσσαλονίκης. Χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, το μέτρο λειτουργεί ως έμπρακτη στήριξη του κοινωνικού κράτους στην περιφέρεια, εκεί όπου η έλλειψη στέγης συχνά ακυρώνει ακόμα και τον διορισμό.
Από τα κλειστά ακίνητα στα «καθαρά» ενοίκια
Στο ίδιο πνεύμα κινούνται τα τοπικά σχέδια αναβάθμισης δημοτικών και κρατικών κτιρίων σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές, αλλά και η νέα πολεοδομική ρύθμιση του ΥΠΕΝ για τη γρήγορη μετατροπή εγκαταλελειμμένων ή ημιτελών κτισμάτων σε κατοικίες. Το κράτος δεν χτίζει απλώς – ξεμπλοκάρει.
Παράλληλα, η κυβέρνηση βάζει σαφή όρια στη βραχυχρόνια μίσθωση, επεκτείνοντας τους περιορισμούς και στο κέντρο της Θεσσαλονίκης και κλείνοντας τα «παράθυρα» σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη μέσω της αυτόματης διαγραφής από το Μητρώο σε περίπτωση μεταβίβασης. Το μήνυμα είναι διπλό: προστασία της μόνιμης κατοικίας, αλλά χωρίς ιδεοληψίες κατά της αγοράς.
Στο παραοικονομικό σκέλος, η αναφορά του πρωθυπουργού στη φοροδιαφυγή των ενοικίων μόνο τυχαία δεν ήταν. Η σύνδεση της πλήρους δήλωσης πραγματικών μισθωμάτων με ενδεχόμενη μείωση φορολογίας δείχνει τη φιλοσοφία «λιγότεροι φόροι, περισσότερη συμμόρφωση».
Συνολικά, το πακέτο των έξι μέτρων δεν υπόσχεται θαύματα από τη μία μέρα στην άλλη. Υπόσχεται όμως κάτι πιο σπάνιο στην ελληνική πολιτική: σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος, που αντιμετωπίζει τη στέγη όχι ως σύνθημα, αλλά ως σοβαρό οικονομικό και κοινωνικό ζήτημα. Και αυτό, στην παρούσα συγκυρία, δεν είναι καθόλου λίγο.
