Σε μια περίοδο που η διεθνής οικονομική αβεβαιότητα παραμένει υψηλή, η Αθήνα επέλεξε να στείλει ακόμη ένα καθαρό σήμα αξιοπιστίας και σταθερότητας στις αγορές. Το «πράσινο φως» του ESM για την πρόωρη αποπληρωμή διακρατικών δανείων ύψους 5,9 δισ. ευρώ – ενός κομβικού τμήματος των GLF δανείων του πρώτου Μνημονίου – δεν αποτελεί απλώς μια τεχνοκρατική εξέλιξη δημοσιονομικής διαχείρισης. Αντίθετα, εντάσσεται σε μια στρατηγική της κυβέρνησης που εδώ και καιρό επιδιώκει να εδραιώσει τη χώρα σε ένα σταθερό, θεσμικό και οικονομικό πλαίσιο, αναδεικνύοντας ότι η Ελλάδα δεν επιστρέφει στην κανονικότητα, αλλά την έχει πλέον κατακτήσει.
Η απόφαση του ESM, έπειτα από σχετικό αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης, επιτρέπει τη χρήση μέρους του «σκληρού μαξιλαριού» – εκείνου του πολύ συζητημένου cash buffer που είχε δημιουργηθεί ως δικλίδα ασφαλείας μετά το 2019 – ώστε να αποπληρωθούν δάνεια που τυπικά θα έληγαν μεταξύ 2033 και 2041. Πρόκειται για μια κίνηση που οι τεχνοκράτες χαρακτηρίζουν ως «βελτίωση της διάρθρωσης του χρέους», αλλά στην πραγματικότητα έχει μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική αξία: αποδεικνύει ότι η κυβέρνηση εμπιστεύεται τα δημόσια οικονομικά, τις προοπτικές ανάπτυξης και φυσικά την ανταπόκριση των αγορών στις ελληνικές εκδόσεις ομολόγων.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι αποφάσεις αυτές έρχονται σε μια στιγμή όπου τα ταμειακά διαθέσιμα του Δημοσίου αγγίζουν τα 45,7 δισ. ευρώ, με τα 10,7 εξ αυτών να αποτελούν τον πυρήνα του αποθεματικού. Η χώρα έχει ανακτήσει πλήρως την αυτοδυναμία της στις διεθνείς αγορές, εκδίδοντας ομόλογα με σταθερό ενδιαφέρον ακόμη και πριν από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας τον Σεπτέμβριο του 2023. Η χθεσινή εξέλιξη επιβεβαιώνει ότι αυτή η σχέση εμπιστοσύνης όχι μόνο παραμένει ισχυρή, αλλά πλέον επιτρέπει και πιο ενεργητικές κινήσεις στο μέτωπο του χρέους.
Ένα μήνυμα σταθερότητας και «νοικοκυρέματος»
Στο παρασκήνιο, κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του 2010 δεν είναι ένα απλό λογιστικό βήμα· αποτελεί και ένα πολιτικό αφήγημα. Μετά από μια δεκαετία όπου οι έννοιες «πλεόνασμα», «μαξιλάρι ασφαλείας» και «δημοσιονομική πειθαρχία» είχαν φορτιστεί αρνητικά ή συνδέθηκαν με μέτρα λιτότητας, η κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει στην οικονομική σταθερότητα μια νέα πολιτική ταυτότητα: αυτή του υπεύθυνου, αξιόπιστου και αναπτυξιακού κράτους.
Στο Μέγαρο Μαξίμου βλέπουν την εξέλιξη ως ένα ακόμη βήμα στο αφήγημα της «νέας οικονομικής Ελλάδας», που όχι μόνο εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις της αλλά το κάνει και νωρίτερα, χωρίς να επιβαρύνει την ανάπτυξη. Η επιλογή αυτή τροφοδοτεί ένα παραοικονομικό σχόλιο που κυκλοφορεί έντονα στα χρηματοπιστωτικά γραφεία: όσο η κυβέρνηση δείχνει ότι «νοικοκυρεύει» το παρελθόν, τόσο μεγαλύτερη ευχέρεια αποκτά να διαμορφώσει το μέλλον – είτε αυτό αφορά επενδύσεις, είτε νέες συνεργασίες, είτε τη δημοσιονομική ευελιξία για στρατηγικές επιλογές.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το σχόλιο του Pierre Gramegna, ο οποίος μίλησε για «αξιοσημείωτη πρόοδο» και «θετικό μήνυμα στις χρηματοπιστωτικές αγορές». Η δήλωση δεν είναι τυπική. Λειτουργεί ως «σφραγίδα» σε μια κυβερνητική προσπάθεια που συχνά δέχθηκε κριτική – ακόμη και από την αντιπολίτευση – για το ότι διατηρεί υψηλότατο ταμειακό απόθεμα ή για το ότι κινείται με υπερβάλλουσα προσοχή.
Τώρα όμως, η χρήση του αποθεματικού για την αποπληρωμή χρέους δείχνει ότι ο σχεδιασμός είχε βάθος: όχι αποθησαύριση για την αποθησαύριση, αλλά αξιοποίηση των πόρων τη στιγμή που θα ενίσχυαν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
Παρασκηνιακά, στελέχη του οικονομικού επιτελείου αναφέρουν ότι η αλλαγή που συμφώνησαν ESM και EFSF – δηλαδή η άρση της υποχρεωτικής αναλογικής αποπληρωμής – ήταν εξαιρετικά κρίσιμη. Αν δεν υπήρχε αυτή η εξαίρεση, η Ελλάδα θα έπρεπε να πληρώσει επιπλέον δισεκατομμύρια για να κλείσει το ίδιο πακέτο GLF, κάτι που πρακτικά θα καθιστούσε το εγχείρημα δυσκολότερο ή και ασύμφορο.
Πολιτικά, το μήνυμα είναι διπλό:
α) η χώρα αντιμετωπίζεται πλέον όχι ως «ειδική περίπτωση», αλλά ως κανονικός δανειολήπτης με αξιόπιστη στρατηγική,
β) η κυβέρνηση μπορεί να προβάλει μια σαφή εικόνα δημοσιονομικής υγείας που υπερβαίνει την εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση.
Σε ένα περιβάλλον όπου οι γεωπολιτικές και ενεργειακές πιέσεις θα επηρεάσουν τις οικονομίες της Ευρώπης, το να διατηρεί η Ελλάδα σταθερό και ευδιάκριτο οικονομικό προφίλ είναι περισσότερο από πολιτική επιλογή: είναι στρατηγική επιβίωσης.
Η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του 2010, λοιπόν, δεν κλείνει απλώς έναν λογαριασμό. Κλείνει έναν συμβολισμό της κρίσης και ανοίγει έναν νέο κύκλο για την ελληνική οικονομία, με την κυβέρνηση να διεκδικεί τον ρόλο εκείνου που επιτέλους βάζει τελεία σε μια εποχή αβεβαιότητας — και παύλα σε όσους συνεχίζουν να αμφισβητούν τη σταθερή της πορεία.
